Top 15 thức ăn dành cho người tiểu đường – Nên và không nên ăn

Thức ăn dành cho người bị bệnh tiểu đường là những thực phẩm có thể giúp giảm bớt các triệu chứng của bệnh cũng như ngăn ngừa những biến chứng nguy hiểm liên quan đến tim mạch và thận. Mời bạn cùng tìm hiểu thêm về chế độ ăn uống đúng cách cho người bệnh tiểu đường trong bài viết này.

I. Chế độ ăn đái tháo đường

Ngoài việc dùng thuốc điều trị kiểm soát glucose máu thì chế độ ăn uống hợp lý cũng đóng một vai trò quan trọng trong quá trình điều trị như: 

• Duy trì sức khỏe của bệnh nhân và tránh suy dinh dưỡng chất do quá kiêng khem. Một số bệnh nhân đái tháo đường không dám ăn nhiều, tuy nhiên điều này về lâu dài sẽ khiến cơ thể thiếu chất, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. 
• Tránh tình trạng đường huyết tăng cao do không biết cách lựa chọn thực phẩm phù hợp. Ví dụ: ăn ít cơm nhưng lại ăn nhiều miếng hoặc quá nhiều khoai củ. Sai lầm này là do chưa hiểu rõ giá trị dinh dưỡng của từng loại thực phẩm, vô tình làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến hiệu quả điều trị.
• Nếu bệnh nhân có chế độ ăn uống phù hợp, đường huyết sẽ không tăng cao hơn nữa nhờ đó có thể hạn chế sử dụng thêm thuốc. 
• Chế độ ăn hạn chế glucose sẽ giúp hạn chế các biến chứng cấp tính khi lượng đường trong máu quá cao.

II. Nguyên tắc dinh dưỡng để hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường

• Bổ sung đủ chất đạm, chất béo, chất bột, vitamin, khoáng chất và uống đủ nước
• Tránh để đường huyết tăng cao sau bữa ăn
• Chia thành nhiều bữa nhỏ trong ngày để tránh hạ đường huyết 
• Duy trì hoạt động thể chất hàng ngày bình thường.
• Duy trì trọng lượng vừa phải
• Tránh làm tăng các yếu tố nguy cơ như tăng huyết áp, rối loạn mỡ trong máu, tổn thương thận,…
• Chế độ phù hợp với thói quen ăn uống của bệnh nhân

1. Cá béo

Các loại cá béo bao gồm cá hồi, cá thu, cá ngừ, cá mòi và cá trích là những nguồn cung cấp axit béo omega 3 dồi dào như DHA và EPA. Đây là những dưỡng chất quan trọng giúp bảo vệ tế bào mạch máu, giảm viêm, cải thiện chức năng của động mạch. 

Nhiều nghiên cứu cho thấy ăn cá béo thường xuyên sẽ giảm nguy cơ bị suy tim và tử vong vì bệnh tim. Cá cũng là một nguồn cung cấp protein chất lượng cao giúp bạn cảm thấy no và tăng cường trao đổi chất.

2. Trứng

Trứng có khả năng làm giảm bệnh tim và thúc đẩy chức năng kiểm soát lượng đường huyết trong cơ thể. Ăn trứng thường xuyên có thể giúp bạn giảm nguy cơ mắc bệnh tim, hạn chế viêm nhiễm, cải thiện độ nhạy insulin, đồng thời tăng cholesterol tốt HDL và giảm cholesterol xấu LDL.

3. Rau lá xanh

Các loại rau lá xanh không chỉ có nhiều chất dinh dưỡng mà còn chứa ít calo và carbohydrate, có thể giúp giảm các dấu hiệu viêm và làm cho lượng đường trong máu tăng chậm hơn. 

Thêm vào đó, rau xanh rất giàu chất chống oxy hóa – lutein và zeaxanthin – giúp bảo vệ mắt khỏi các biến chứng tiểu đường như đục thủy tinh thể và thoái hóa điểm vàng. Các loại rau tốt cho người bệnh tiểu đường bao gồm rau bina, cải xoăn và nhiều loại rau lá xanh khác.

4. Bông cải xanh

Khoảng 92 gam bông cải xanh nấu chín chỉ chứa 27 calo và 3 gam tinh bột tiêu hóa, cùng với các chất dinh dưỡng đa lượng như vitamin C và magiê. 

Nhiều nghiên cứu cũng chỉ ra rằng bông cải xanh có thể làm giảm mức insulin và bảo vệ tế bào khỏi sản xuất các gốc tự do có hại trong quá trình trao đổi chất. Bông cải xanh không chỉ là thực phẩm có lợi cho bệnh tiểu đường mà còn rất giàu chất chống oxy hóa lutein và zeaxanthin, rất tốt cho mắt.

5. Quế

Quế có khả năng kiểm soát lượng đường trong máu, cholesterol và chất béo trung tính, đồng thời làm tăng độ nhạy cảm của cơ thể với insulin. 

Một số nghiên cứu cho thấy việc kiểm soát bệnh tiểu đường lâu dài thường dựa trên mức hemoglobin A1c (lượng đường trong máu trung bình trong vòng 2-3 tháng), và so với những bệnh nhân khác, lượng Hemoglobin A1c ở những người mắc bệnh tiểu đường loại 2 thường xuyên dùng quế thấp hơn gấp hai lần. 

6. Nghệ

Curcumin, một thành phần trong nghệ, có thể làm giảm viêm, giảm lượng đường trong máu và nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Ngoài ra, curcumin còn có nhiều tác dụng hữu ích đối với bệnh thận ở những người mắc bệnh tiểu đường. 

Tuy nhiên, bản thân chất curcumin không thể tự hấp thụ, do đó, chất piperine (có trong hạt tiêu đen) cần được bổ sung để tăng cường khả năng hấp thụ lên khoảng 2.000%.

7. Hạt chia

Hạt Chia có nhiều chất xơ và rất ít tinh bột dễ tiêu hóa, giúp hạn chế tăng đường huyết đột ngột. Hàm lượng chất xơ hòa tan trong hạt Chia thực sự có thể làm giảm lượng đường trong máu vì chúng làm giảm tốc độ thức ăn đi vào ruột và được tiêu hóa. 

Ngoài ra, loại hạt này còn giúp giảm cảm giác đói, hỗ trợ duy trì cân nặng phù hợp. Nếu bạn thêm hạt Chia vào chế độ ăn, chất xơ trong hạt sẽ làm giảm lượng calo bạn tiêu thụ trong bữa ăn.

8. Hạt lanh

Hạt lanh có chứa chất xơ không hòa tan được tạo ra từ lignan (tương tự như estrogen và chất chống oxy hóa) nên sẽ làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch và hỗ trợ kiểm soát lượng đường trong máu tốt hơn. 

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng tiêu thụ hạt lanh có thể làm tăng đáng kể lượng hemoglobin A1c và giảm nguy cơ đột quỵ, đồng thời giúp bệnh nhân không cần dùng quá nhiều thuốc chống đông máu. 

Ngoài ra, hạt lanh cũng rất giàu chất xơ hòa tan, có thể cải thiện sức khỏe đường ruột, độ nhạy insulin và tăng cảm giác no lâu hơn. Tuy nhiên, cơ thể chúng ta không thể hấp thụ hạt lanh nguyên hạt. Vì vậy, bạn nên dùng ở dạng bột và bảo quản trong lọ kín ở ngăn mát tủ lạnh để tránh bị ôi thiu.

9. Quả hạch

Các loại quả hạch như hạt dẻ, hạnh nhân, hạt điều,… thường chứa nhiều chất xơ và ít tinh bột tiêu hóa, đồng thời còn có tác dụng làm giảm viêm, giảm lượng đường trong máu, mức HbA1c và LDL. 

Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng những người mắc bệnh tiểu đường ăn 30 gam quả óc chó trong bữa ăn hàng ngày sẽ giúp cải thiện thể chất, giảm cân và giảm lượng insulin trong cơ thể.

10. Sữa chua ít đường

Hàm lượng probiotic trong sữa chua có thể giúp kiểm soát lượng đường trong máu tốt hơn và giảm nguy cơ mắc bệnh tim. Các nghiên cứu cũng chỉ ra sữa chua hoặc các sản phẩm từ sữa khác cũng hỗ trợ duy trì cân nặng ổn định và cải thiện sức khỏe của những người mắc bệnh tiểu đường loại 2. 

Ngoài ra, hàm lượng canxi, đạm và axit béo linoleic liên hợp (CLA) trong sữa chua cũng đóng một vai trò quan trọng không kém cho cơ thể.

11. Dầu ô liu nguyên chất

Dầu ô liu nguyên chất chứa axit oleic – một chất béo không bão hòa đơn đã được chứng minh giúp cải thiện chất béo trung tính và cholesterol tốt HDL, rất tốt cho bệnh tiểu đường loại 2. Dầu ô liu cũng bổ sung lượng lớn hormone GLP-1. Theo kết quả nghiên cứu, dầu ô liu được cho là có khả năng làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim.

Dầu ô liu cũng chứa chất chống oxy hóa polyphenol giúp bảo vệ tế bào mạch máu, giảm viêm, ngăn chặn quá trình oxy hóa cholesterol LDL và hạ huyết áp. Dầu ô liu nguyên chất chưa qua tinh chế sẽ giữ lại chất chống oxy hóa nhưng hãy cẩn thận mua dầu nguyên chất từ ​​một nguồn đáng tin cậy, vì nhiều loại dầu ô liu hiện nay bị pha thêm dầu đậu nành, dầu bắp.

12. Dâu tây

Dâu tây rất giàu chất chống oxy hóa anthocyanin, có khả năng làm giảm lượng cholesterol sau mỗi bữa ăn. Đồng thời, loại quả này còn có khả năng điều chỉnh lượng đường trong máu và giảm nguy cơ mắc bệnh tim ở những người bị tiểu đường loại 2. Một phần ăn khoảng 150 gram dâu tây cung cấp 100% nhu cầu vitamin C hàng ngày và các chất chống viêm có lợi cho tim mạch.

13. Tỏi

Nhiều nghiên cứu cho thấy tỏi có thể làm giảm viêm, lượng đường trong máu và cholesterol LDL ở những người mắc bệnh tiểu đường loại 2, cũng như có hiệu quả trong việc giảm huyết áp. Trong một nghiên cứu, những người bị huyết áp cao dùng tỏi đen trong 12 tuần đã thấy huyết áp của họ giảm trung bình 10 đơn vị.

14. Các loại bí

 

Nhiều loại bí mùa đông rất giàu lutein và zeaxanthin, có tác dụng bảo vệ chống lại bệnh đục thủy tinh thể và thoái hóa điểm vàng. Một nghiên cứu khác sử dụng chiết xuất bí cho thấy nó có hiệu quả trong việc giảm béo phì và mức insulin, đồng thời lượng đường trong máu cũng thấp hơn đáng kể ở bệnh nhân tiểu đường loại 2.

Những loại bí mùa đông thường có lớp vỏ cứng như bí đỏ và các loại bí mùa hè sẽ có lớp vỏ mềm và ăn được như bí ngòi. Tuy nhiên, khoảng 150g bí đỏ chứa 6g tinh bột dễ tiêu hóa, trong khi 150g bí ngòi chỉ chứa 3g.

15. Giấm táo

Giấm táo có khả năng tăng độ nhạy insulin và làm chậm sự tăng đột biến của đường huyết. Đồng thời, nó cũng giúp giảm 20% ảnh hưởng của carbohydrate trong bữa ăn đến lượng đường trong máu. Loại giấm này cũng làm chậm quá trình thức ăn rời khỏi dạ dày, khiến bạn cảm thấy no lâu hơn.

Tuy nhiên, sử dụng giấm táo có thể gây hại cho những người bị bệnh về dạ dày – đây là một triệu chứng thường gặp ở những người mắc bệnh tiểu đường, đặc biệt là tiểu đường loại 1. Vì vậy, nếu muốn dùng giấm táo, hãy bắt đầu nhẹ nhàng với một cốc nước pha với 5 ml giấm táo hàng ngày.

IV. Người bệnh tiểu đường không nên ăn gì?

Để việc điều trị đạt hiệu quả cao nhất, người bệnh cần lưu ý nên hạn chế những thực phẩm sau:

• Hạn chế ăn cơm trắng, bánh mì, bún, khoai tây,…
• Thực phẩm chứa nhiều chất béo bão hòa và cholesterol sẽ làm tăng khả năng mắc bệnh tim mạch 
• Người bệnh không nên ăn thịt mỡ, nội tạng động vật, da gia cầm, kem tươi, đồ ngọt, nước ngọt có ga,…
• Tránh các loại thực phẩm như trái cây sấy khô, các loại mứt,… vì những thực phẩm này chứa rất nhiều đường không tốt cho người bệnh.

V. Các quan niệm sai lầm về chế độ ăn tiểu đường

Hiện nay, một số lầm tưởng về chế độ ăn kiêng của người tiểu đường vẫn được nhiều người truyền tai nhau như là:

• Bệnh nhân tiểu đường chỉ nên ăn miến, không nên ăn cơm, điều này hoàn toàn không chính xác. Vì cả miến và gạo đều là thực phẩm cung cấp chất bột đường, chỉ số đường huyết của miến là 95 trong khi gạo trắng là 83.
• Người bệnh tiểu đường nên ngừng ăn tinh bột, đây cũng là một quan niệm sai lầm. Chế độ ăn của người tiểu đường không nên ngừng ăn tinh bột mà cần cân đối lượng tinh bột trong ngày để đảm bảo cung cấp cho cơ thể 45-55% năng lượng.
• Bệnh nhân tiểu đường có thể ăn mì gói thay cơm là quan niệm không đúng. Vì mì gói cũng là thực phẩm chứa nhiều đường bột. Vì vậy, bệnh nhân đái tháo đường cũng cần giảm ăn mì gói. Nếu ăn mì, bạn nên bổ sung khoảng 150 gam rau xanh (rau cải, giá đỗ, cải cúc…) cùng 3 con tôm hoặc 30 gam thịt bò để cân bằng dinh dưỡng và giảm chỉ số đường huyết. 

VI. Lưu ý về bữa ăn cho người đái tháo đường

• Chia khẩu phần ăn trong ngày thành nhiều bữa nhỏ, ngoài 3 bữa chính nên bổ sung thêm các bữa phụ giữa sáng, trưa, chiều và tối trước khi đi ngủ. Ăn thành nhiều bữa nhỏ thường xuyên sẽ giúp ổn định lượng đường trong máu, hạn chế đường huyết tăng cao sau bữa ăn cũng như không bị hạ đường huyết khi đói.
• Nên chọn những thực phẩm có chỉ số đường huyết (Gl) thấp như gạo lứt, khoai tây (nhưng không nên ăn khoai nướng), rau xanh (400g/ngày) và hoa quả ít ngọt như: ổi, thanh long, bưởi, táo, cam bóc vỏ không vắt nước uống. 
• Nên hạn chế thực phẩm chứa nhiều đường trong khẩu phần ăn như bánh kẹo, sữa có đường, nước ngọt, hoa quả ngọt như chuối, nhãn, xoài, mít,…

• Trong quá trình chế biến, thực phẩm không nên cắt, thái quá nhỏ hay ninh quá nhừ. Vì như vậy, thức ăn sẽ dễ tiêu hóa và hấp thụ vào cơ thể, dẫn đến lượng đường trong máu tăng nhanh sau bữa ăn và giảm đường huyết khi đói. 
• Người bệnh tiểu đường cần điều chỉnh chế độ ăn sao cho cân nặng không nhỏ hơn bình phương chiều cao x 20 và không lớn hơn bình phương chiều cao x 22. Nên theo dõi trọng lượng cơ thể để có thể điều chỉnh chế độ ăn phù hợp.
• Trong khẩu phần ăn vẫn phải cung cấp đầy đủ các chất như đạm, chất bột đường, chất béo, vitamin và khoáng chất để đảm bảo nhu cầu dinh dưỡng của cơ thể.
• Bên cạnh những lưu ý trên, bạn có thể bổ sung thêm các sản phẩm hỗ trợ như Sữa tiểu đường GLUZABET. Sản phẩm này cung cấp 32 loại vitamin và khoáng chất cần thiết giúp tăng cường sức đề kháng, giảm mệt mỏi cũng như ức chế sự phát triển của bệnh tiểu đường.

Nhìn chung, xây dựng chế độ ăn uống hợp lý sẽ vừa đảm bảo năng lượng cho cơ thể vừa không làm tăng đường huyết. Nhà thuốc Khang Việt hy vọng những thông tin trên sẽ hữu ích cho bạn trong quá trình chăm sóc người bệnh tiểu đường cũng như chăm sóc bản thân tốt hơn.